“Etme cahil ilen sohbet küstürün, cam kırığınla götün silme kestirin” çok sevdiğim bir Milas deyişidir. İlk olarak kaç yılında söylenmiş, bilmem olanaksız ama sanki Recep Tayyip Erdoğan iktidarı geleceğini biliyorlarmış da, ondan söylemişler gibi geliyor bana. Gerçi tek başına AKP’ye yüklenmek de haksızlık sayılır, çünkü öncesinden Kenan Evren-Turgut Özal ikilisiyle başlayıp, Tansu Çiller’le devam eden bir grup var ki, hepsi birbirinden cahil.
Şu an bir genel kültür yarışması yapılsa ve yarışmacılar parti liderlerinden seçilse, çıkan sonuçtan sonra büyük olasılıkla %90’ı elenir gibi geliyor. Genel kültür önemli mi diye sorabilirsiniz ama bence önemli. Genel kültürün birbirine yakın biçok tanımı olabilir belki ama bana göre asgari kültür diyebileceğimiz bişeydir sonuçta ve olmazsa olmazdır.
Kimse bütün siyasetçilerin entelektüel olmasını beklemiyor ama dediğim gibi bir genel kültürlerinin olması şart. Olmadığı zaman ne mi oluyor, işte bu yaşadıklarımız ortaya çıkıyor ve bunun adına da faşizm ve ırkçılık deniyor. Sonucunda herşeyi yasaklamaya yada sizden yana olmayan herkesi hapsetmeye başlıyorsunuz.
Şimdi geldi sıra enflasyona, devletin açıkladığı enflasyon hesabı dışında enflasyon açıklayan ENAG hakkında şikayette bulunulmuş ve soruşturma açılacakmış. Dün CNNTÜRK TV2de bu konu konuşuluyordu. Tüpgazteci Melik Yiğitel Enag’dan bahsederken zannedersiniz ki silahlı bir örgütten bahsediyor ve ülkeyi enflasyonla bölmeye çalışan bir terör örgütüne karşı mücadele etmek gerekiyor. ENAG’ın enflasyon araştırması yapması için uluslararası kaydının ve kriterinin olması lazımmış Yiğitel’e göre ama o uluslararası kayıt nereye yapılıyor bilmiyoruz. Yiğitel ENAG hakkında bu tonda devam edince Hande Fırat da gaza gelip “3-5 yapı daha oluşursa ne olacak, ENAG, MENAG” diye lafa girdi ve hanım hanımcık ve kardeş kardeşe faşizmi konuşmaya başladılar. Hulki Cevizoğlu ve diğer konuk savunmaya çalışsa da idam sehpası kurulmaya başlanmıştı. Yasaklanabilinir mi, sanmıyorum ama halkın gözünde küçük düşürebilirler yada çabalarlar ama zor, çünkü halk alışveriş ederek gerçek rakamı zaten yaşıyor.
TÜİK’le ENAG arasındaki fark nedir yada nasıl bu kadar farklı enflasyon oranları çıkıyor derseniz çok da farklı bişey yapmıyorlar esasında. ENAG internetten fiyat alıyor. Diyelim ki “A” maddesini belirleyecek. İnternetteki 7-8 rakamı biraraya getirip topluyor ve sonra onu bölüyor. Yani şöyle, internette “A” maddesinin en zamlı halini de, en indirimli halini de alıyor ve bunun gibi 7-8 sayıyı topladıktan sonra aynı sayıya bölüyor.
TÜİK ne yapıyor, o da internet yerine çarşı-Pazar dolaşıyor ve bikaç rakam tespit ettikten sonra en düşüğünü örnek olarak gösterip, hesaplıyor, doğal olarak da düşük çıkıyor enflasyon rakamı.
Peki halk ekonomist olmazken bunu nasıl anlıyor. Gazete ve sosyal medyaya bakıyor, “A” maddesi TÜİK’e göre “X” fiyatına, ENAG’a göre de “Y” fiyatına. Yani kendi satın aldığı rakamla ENAG’ın rakamı birbirine ama biraz aşağı ama biraz yukarı çok yakın ve TÜİK’le yani devletin açıkladığıyla alakası yok, o zaman biraz daha devlete ve başındakilere güveni azalıyor ve onlardan uzaklaşıyor.
ENAG’ın bu sistemi nasıl başlamış, en iyisi son sözü Prof. Dr. Veysel Ulusoy söylesin: “Esinlendiğimiz bir kaynak vardı. Harvard Üniversitesi’nde Prof. Dr. Alberto Cavalla öncülüğündeki bir grup, MIT (Massachusetts Institute of Technology) ile ortak olarak bir çalışma yapıyordu. 2007’den itibaren hem Arjantin‘in hem Amerika‘nın hem de Avrupa’daki bazı ülkelerin günlük enflasyonlarını internette, web scraping (Veri kazıma) yöntemiyle alıyorlardı. Biz de bunun Türkiye’de de yapılacağı fikrine kanaat getirdik. Danışman olarak o öneriyi yaptım ve yaklaşık 15 gün çalışarak karar verdik. Sonra devam ettik. 2016 ortalarıydı. Yani ENAG, yaklaşık 5,5 yıllık bir emeğin ürünü.”
Ahmet Nesin 